Theo ThS. BS Nguyễn Hương Trà – Phó trưởng phòng Kế hoạch tổng hợp, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội, tỷ lệ đái tháo đường thai kỳ (ĐTĐTK) ngày càng có xu hướng gia tăng và cho đến nay cơ chế bệnh sinh của ĐTĐTK vẫn chưa thực sự rõ ràng.
Theo ThS. BS Nguyễn Hương Trà có 9 cơ chế sinh bệnh ĐTĐTK được đưa ra bao gồm hiện tượng kháng insulin tế bào; yếu tố béo phì và ĐTĐTK; rối loạn cơ quan thụ cảm của insulin; rối loạn vận chuyển glucose và hoạt động của insulin; rối loạn chức năng đảo tụy; cơ chế tự miễn; cơ chế di truyền; yếu tố thai nhi; yếu tố viêm nhiễm, trong đó, hiện tượng kháng insulin tế bào được coi là cơ chế hay gặp nhất của ĐTĐTK.
ĐTĐTK để lại hậu quả nặng nề cho cả mẹ và trẻ sơ sinh, làm tăng tỷ lệ bệnh tật và tỷ lệ tử vong. ThS. BS Nguyễn Hương Trà cho biết, đối với người mẹ, ĐTĐTK làm tăng nguy cơ các biến chứng cho mẹ như rối loạn chuyển hóa, nhiễm khuẩn, tổn thương thận, mắt, mạch vành. Các biến chứng sản khoa như rối loạn tăng huyết áp khi có thai, tiền sản giật, đẻ khó, sang chấn trong đẻ, chảy máu sau đẻ, tăng tỷ lệ mổ lấy thai do thai to, tăng tỷ lệ nhiễm khuẩn.
Về lâu dài, người mẹ có nguy cơ trở thành đái tháo đường type 2 sau này (30-50% bị đái tháo đường type 2 trong vòng 5-10 năm); béo phì và tăng cân quá mức; tăng nguy cơ ĐTĐTK cho những lần có thai sau (tỷ lệ 30-69% ở những lần có thai kế tiếp).
Đối với thai nhi, ĐTĐTK ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của thai nhi. Có hai giai đoạn thai kỳ chịu ảnh hưởng của tình trạng đái tháo đường.
Theo đó, giai đoạn 3 tháng đầu thai kỳ, ĐTĐTK tác động lên quá trình phát triển của phôi, thai gây nên sảy thai tự nhiên, thai lưu, và dị tật bẩm sinh (tỷ lệ 8-13%, cao gấp 2-4 lần so với nhóm không bị đái tháo đường). Các dị tật thường gặp là tổn thương hệ thần kinh, tim, các mạch máu lớn, hệ xương, thận, tiết niệu.
Giai đoạn 3 tháng cuối thai kỳ, ĐTĐTK làm tăng tỷ lệ tử vong chu sinh (chiếm 20-30%), đặc biệt sau đẻ do hạ glucose máu, hạ canxi máu. Thai chết lưu trong vòng 3-6 tuần cuối của thai kỳ. Nguyên nhân do sự tăng glucose máu mạn tính của mẹ dẫn đến tăng sử dụng glucose của thai nhi, gây tình trạng thiếu oxy của thai nhi, tăng tình trạng toan máu của thai là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp gây thai lưu.
Bên cạnh đó, làm tăng tỷ lệ suy hô hấp, bệnh màng trong, xẹp phổi do ngăn cản quá trình hoàn thiện của phổi thai nhi; tăng trưởng quá mức và thai to; đa ối cấp, mạn tính dẫn đến nguy cơ đẻ non; thai chậm phát triển trong tử cung; thiểu ối; sang chấn thai do thai to, đẻ khó.
ThS.BS Nguyễn Hương Trà cho biết tiểu đường thai kỳ là một trong những biến chứng phổ biến nhất khi mang thai, tác động đến 1/10 mẹ bầu và thường gặp nhiều hơn ở những người béo phì. Có thể kiểm soát bệnh này bằng cách giảm thiểu các yếu tố nguy cơ.
Có rất nhiều các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ, như tiền sử gia đình có người đái tháo đường; béo phì (chỉ số khối cơ thể BMI >30 thì nguy cơ ĐTĐTK tăng gấp 3 lần so với người BMI < 20); tiền sử bất thường về dung nạp glucose hoặc suy giảm dung nạp glucose lúc đói; tiền sử ĐTĐTK; tiền sử đẻ con to; tiền sử sản khoa bất thường như sảy thai liên tiếp, con dị tật, đa ối…; tiền sử rối loạn huyết áp ở lần mang thai trước, tăng huyết áp mạn tính hay bệnh thận...
Để giúp thai phụ hạn chế diễn tiến của ĐTĐTK, ThS.BS Nguyễn Hương Trà khuyến cáo thai phụ cần ăn uống lành mạnh, cần chọn những thực phẩm giàu chất xơ và ít chất béo. Ngoài ra, thai phụ cần chú trọng ăn các loại hoa quả, rau xanh và ngũ cốc. Chú ý đến sự đa dạng của thức ăn để giúp thai phụ đạt được mục tiêu của mình nhưng không ảnh hưởng đến hương vị và dinh dưỡng bữa ăn. Thai phụ cũng cần chú ý đến quy mô bữa ăn. Đồng thời, luôn luôn vận động, nên đi bộ hàng ngày, đạp xe, bơi lội 30 phút mỗi ngày. Nếu không thể luyện tập trong 30 phút, thai phụ có thể lựa chọn các khoảng thời gian ngắn hơn.
Ngoài ra, giảm cân trước khi mang thai giúp cho quá trình thai kỳ khỏe mạnh. Thai phụ cần tự động viên bản thân bằng những lợi ích lâu dài khi giảm cân, chẳng hạn như có trái tim khỏe mạnh, nhiều năng lượng hơn và tự tin vào bản thân.
Nguồn: http://soyte.hanoi.gov.vn/vi/news/pho-bien-kien-thuc-90/thai-phu-than-trong-voi-dai-thao-duong-thai-ky-8779.html
Thu Linh - Tổ Truyền thông