AMH là từ viết tắt của Anti-Mullerian Hormone.
Trong bào thai bé trai, AMH được tiết ra bởi tế bào Sertolie của tinh hoàn thai nhi. AMH có tác dụng làm thoái hóa các ống Muller, góp phần hình thành cơ quan sinh dục nam. Ở bé gái, AMH được tiết ra từ các tế bào hạt của các nang noãn tiền hốc và nang noãn có hốc nhỏ, ở buồng trứng, bắt đầu từ lúc thai 36 tuần tuổi và sau sinh. Nang noãn nguyên thủy, các nang noãn phát triển sau đó thoái hóa và các nang noãn lớn (> 4-6 mm) không tiết AMH. Như vậy, 2 giai đoạn quan trọng nhất của sự phát triển nang noãn là (i) từ nang noãn nguyên thủy chuyển sang nang noãn phát triển; (ii) từ nang noãn phát triển chuyển sang lớn và phụ thuộc nhiều vào FSH, đều ảnh hưởng trực tiếp đến sự chế tiết AMH. Ngược lại, chính nồng độ AMH cũng tác động ngược lại để điều hòa 2 quá trình quan trọng này.
Do đó, AMH là một chất đánh dấu “động” rất tiềm năng thể hiện tình hình phát triển nang noãn của buồng trứng, hay nói cách khác là chức năng sinh sản của buồng trứng. Các nghiên cứu cơ bản cho thấy xét nghiệm AMH nhiều lần theo thời gian có thể giúp đánh giá dự trữ còn lại của buồng trứng (số noãn còn ở buồng trứng) và diễn tiến của hiện tượng lão hóa của buồng trứng. Từ đó, xét nghiệm này có thể dùng để chẩn đoán khả năng sinh sản và tiên lượng thời gian cần can thiệp điều trị để có con.
AMH theo dõi hiện tượng lão hóa của buồng trứng
Hiện tượng lão hóa buồng trứng là sự giảm số lượng và chất lượng noãn ở buồng trứng theo thời gian. Mặc dù tuổi mãn kinh trung bình ở người là vào khoảng 50 tuổi, 1 phần 10 phụ nữ sẽ mãn kinh trước 45 tuổi và 1 phần 100 có thể mãn kinh trước 40 tuổi.
Như vậy, xét nghiệm AMH nhiều lần theo thời gian có thể giúp đánh giá số noãn còn lại ở buồng trứng và diễn tiến của hiện tượng lão hóa của buồng trứng. Từ đó, xét nghiệm này có thể dùng để chẩn đoán khả năng sinh sản và tiên lượng thời gian cần can thiệp điều trị để có con.
AMH tiên lượng khả năng sinh sản trong tương lai
Một số nghiên cứu cho thấy AMH có mối liên quan đến khả năng sinh sản và khả năng đáp ứng với kích thích buồng trứng, đặc biệt trong những trường hợp giảm dự trữ buồng trứng (phụ nữ lớn tuổi) hoặc tăng dự trữ buồng trứng (buồng trứng đa nang).
AMH giảm dần theo thời gian với tốc độ khác nhau ở mỗi người. Do đó, xét nghiệm AMH và sau đó thử lại nhiều lần theo thời gian có thể giúp tiên lượng khả năng có thai còn lại và tốc độ lão hóa của buồng trứng. Từ đó, có thể tư vấn cho phụ nữ thời điểm thích hợp để có thai tự nhiên hoặc can thiệp điều trị hỗ trợ sinh sản.
AMH tiên lượng tuổi mãn kinh
Ở phụ nữ, AMH được xem là xét nghiệm duy nhất có kết quả giảm dần và liên quan đến sự lão hóa của buồng trứng. AMH giảm dần cho đến khi không còn phát hiện bằng xét nghiệm vào tuổi mãn kinh.
Ở những trường hợp suy buồng trứng sớm hay mãn kinh sớm, AMH giảm nhanh và mất rất sớm. Do đó, xét nghiệm AMH có thể giúp chẩn đoán và tiên lượng sự khởi phát của hiện tượng mãn kinh ở phụ nữ để có thể chủ động sử dụng các hormon thay thế, làm giảm nguy cơ loãng xương và các bệnh tiền mãn kinh và mãn kinh sớm ở phụ nữ.
AMH tiên đoán tổn thương buồng trứng sau phẫu thuật và sau điều trị ung thư
AMH được xem là một xét nghiệm nhạy cảm với các thay đổi về số nang noãn ở buồng trứng hay dự trữ buồng trứng. Do đó, AMH có thể sử dụng như một dấu hiệu phát hiện sớm, đáng tin cậy và trực tiếp cho các tổn thương ở mô buồng trứng sau phẫu thuật hoặc sau điều trị ung thư. Chỉ định phẫu thuật trên buồng trứng ngày càng tăng do sự phổ biến rộng rãi của phẫu thuật nội soi trong phụ khoa. Song song đó, việc sử dụng đốt điện để cầm máu và thủ thuật cắt, bóc tách trên buồng trứng có nguy cơ làm giảm số lượng nang noãn hiện có ở buồng trứng.
Mặc dù chưa có phương pháp nào có thể làm phục hồi lại dự trữ buồng trứng nếu phát hiện AMH giảm nhiều sau phẫu thuật. Tuy nhiên, thông tin về dự trữ buồng trứng bất lợi sau phẫu thuật có thể giúp tư vấn bệnh nhân chiến lược điều trị thích hợp để có thể có con bằng các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản tiên tiến và hiện đại, góp phần mang lại hạnh phúc làm cha, làm mẹ cho các cặp vợ chồng mong con.
BSCKII Phạm Thúy Nga - Trưởng khoa Hỗ trợ sinh sản và Nam học cho biết: Xét nghiệm đánh giá nồng độ AMH dễ thực hiện và có thể thực hiện vào bất kỳ ngày nào của vòng kinh. Kết quả AMH nhạy hơn và chính xác hơn so với FSH cơ bản trong đánh giá khả năng sinh sản của buồng trứng. Dựa vào nồng độ AMH, bác sĩ cũng có thể tiên lượng khả năng đáp ứng và điều chỉnh liều thuốc kích thích buồng trứng phù hợp hơn cho bệnh nhân.
Phụ nữ cần xét nghiệm AMH khi mắc bệnh: vô sinh hiếm muộn, buồng trứng đa nang, suy buồng trứng sớm, rối loạn kinh, ít kinh, thưa kỳ và vô kinh, theo dõi hiệu quả quá trình điều trị vô sinh, ung thư buồng trứng, tiên lượng mãn kinh.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội
Khoa Hỗ trợ sinh sản và Nam học
Tầng 3 nhà B – 929 Đê La Thành, Hà Nội
Điện thoại: 1900.6922 – bấm phím 1.1
Thu Linh -Tổ Truyền thông