Methotrexate là một thuốc điều trị ung thư, kháng chuyển hóa và ức chế miễn dịch. Hiện tại thuốc đang được sử dụng tại Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội với các chỉ định liên quan đến điều trị ung thư như ung thư vú và các chỉ định không liên quan đến điều trị ung thư như: chửa ngoài tử cung và chấm dứt thai kì trong quý I. Các chỉ định điều trị của methotrexate phụ thuộc nhiều vào liều dùng của thuốc. Trong bản thông tin thuốc số 2, khoa Dược xin được tóm tắt một số tương tác thuốc-thuốc nổi bật hay gặp tại Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội.
Tương tác cần lưu ý:
- Tương tác với rượu: rượu, bia sẽ làm tăng nguy cơ gây độc tố với gan nếu sử dụng rượu, bia thường xuyên cùng với methotrexate. Vì vậy cần hạn chế tối đa việc sử dụng bia, rượu trên bệnh nhân cần sử dụng methotrexate, nhất là sử dụng methotrexate cho các chỉ định mạn tính như viêm khớp dạng thấp 1,2.
- Tương tác với kháng sinh:
- Ciprofloxacin có thể làm tăng nồng độ của methotrexate thông qua giảm thanh thải của methotrexate ở thận. Vì vậy nên tránh sử dụng ciprofloxacin và methotrexate cùng lúc, nhất là với methotrexate liều cao 1,2, 3 .
- Kháng sinh nhóm penicillins (amoxicillin, ampicillin, và piperacillin) có thể làm tăng nồng độ của methotrexate thông qua giảm độ thanh thải của methotrexate ở thận. Vì vậy nên tránh sử dụng các kháng sinh thuộc nhóm penicillins và methotrexate cùng lúc. Trong trường hợp bệnh nhân cần sử dụng kháng sinh nhóm beta-lactam thì nên sử dụng kháng sinh thuộc nhóm cephalosporin 1,2,3,4 .
- Kháng sinh nhóm sulfonamide (sulfamethoxazole/trimethoprim) có thể làm tăng nguy cơ gây thiếu toàn thể huyết cầu và thiếu máu nguyên hồng cầu khổng lồ do khả năng cùng ức chế dihydropholate reductase của methotrexate và trimethoprim. Các bệnh nhân cần sử dụng đồng thời 2 thuốc trên nên được bổ sung acid folic để hạn chế phản ứng có hại của 2 thuốc trên 1,2,4.
- Các thuốc giảm đau và kháng viêm không steroid (NSAIDs) (diclofenac, ibuprofen, meloxicam, celecoxib…) và salicylates (aspirin): các thuốc NSAIDs có thể làm tăng nồng độ methotrexate trong máu thông qua giảm thanh thải của methotrexate ở thận, qua đó làm tăng nguy cơ gây độc tính của methotrexate. Vì vậy cần tránh sử dụng methotrexate liều cao (liều thường sử dụng trong điều trị ung thư) với các NSAIDs. Aspirin liều thấp dùng để dự phòng tim mạch/tiền sản giật vẫn có thể sử dụng 1,2.
- Các thuốc cức chế bơm proton (PPIs): các thuốc PPIs như omeprazole, lansoprazole có thể làm tăng nồng độ của methotrexate trong máu thông qua giảm thanh thải của methotrexate. Vì vậy, cần tránh sử dụng đồng thời các thuốc PPIs và methotrexate liều cao 1,2,3.
- Các loại vaccines: vì methotrexate là một thuốc ức chế miễn dịch, vì vậy tác dụng phòng ngừa của các vaccines trên bệnh nhân dùng methotrexate sẽ bị giảm thiểu. Nên ngừng methotrexate ít nhất 3 tháng trước khi tiêm vaccines, hoặc tiêm vaccines trước khi sử dụng methotrexate ít nhất 2 tuần 1,2.
Tài liệu tham khảo:
- com
- https://www.drugs.com/drug_interactions.html
- Tờ HDSD thuốc
- Dược thư 2018