Mang thai ở tuổi vị thành niên và những hậu quả

1.Cơ chế thụ thai

Thụ tinh là sự kết hợp giữa một giao tử đực là tinh trùng và một giao tử cái là noãn để hình thành một tế bào mới gọi là trứng.

Tinh trùng được sản xuất ở tuyến sinh dục nam (tinh hoàn) và được lưu trữ trong tinh dịch ở túi tinh. Số lượng tinh trùng có từ 60 - 120 triệu/ml tinh dịch, chiều dài tinh trùng là 65mm, tỉ lệ hoạt động lúc mới phóng tinh trên 80%, tốc độ di chuyển 1,5 - 2,5mm/phút. Khi giao hợp tinh trùng được phóng ra theo đường niệu đạo trong dương vật. Thời gian sống trong âm đạo khoảng 2 giờ, trong cổ tử cung và vòi trứng được 2 - 3 ngày.

Nơi sản xuất ra noãn bào là buồng trứng. Số lượng các nang noãn nguyên thủy ở mỗi buồng trứng của một bé gái khi mới đẻ có từ 1,2 triệu đến 1,5 triệu. Từ khi dậy thì đến khi mãn kinh chỉ có 400 - 450 nang trưởng thành, còn phần lớn teo đi.

Tinh trùng di chuyển từ âm đạo lên vòi trứng nhờ sự tự vận động. Thời gian di chuyển từ âm đạo lên tới 1/3 ngoài vòi trứng mất từ 90 phút đến 2 giờ. Các yếu tố khác của đường sinh dục nữ như tư thế của tử cung, độ mở cổ tử cung, chất nhầy cổ tử cung và sự chênh lệch về độ pH của âm đạo và cổ tử cung.. có ảnh hưởng đến khả năng di chuyển của tinh trùng. Số lượng tinh trùng giảm dần trong quá trình di chuyển.

Noãn không tự di chuyển được. Noãn di chuyển được nhờ sự vận động co bóp của cơ vòi trứng và nhu động của các nhung mao trên bề mặt niêm mạc vòi trứng. Các vận động của cơ vòi trứng và nhung mao niêm mạc vòi trứng đều có hướng di chuyển từ phía loa vòi trứng về phía buồng tử cung. Ngoài ra còn có một buồng dịch trong ổ bụng luôn chuyển động hướng về phía loa vòi trứng nên hút noãn về phía đó.

Tinh trùng và noãn gặp nhau. Cực đầu của tinh trùng tiết ra men để phá hủy lớp tế bào hạt và đi qua lớp màng trong của noãn. Khi cực đầu của tinh trùng đi qua màng trong thì màng trong thay đổi để không cho tinh trùng khác vào được nữa. Vào tới màng bào tương của noãn, cực đầu của tinh trùng mất đi, nhân của tinh trùng nằm trong bào tương của noãn. Nhân của tinh trùng trở thành tiền nhân đực và nhân của noãn trở thành tiền nhân cái. Hai tiền nhân đực và cái tiếp tục phát triển riêng rẽ sau đó xích lại gần nhau rồi kết hợp thành một nhân. Một tế bào mới được hình thành để phát triển thành thai và các phần phụ của thai, có đầy đủ bộ nhiễm sắc thể (46) gọi là trứng. Trứng phát triển và phân bào ngay. Trứng di chuyển từ 1/3 ngoài vòi trứng vào trong buồng tử cung để làm tổ

Giới tính của thai được quyết định ngay khi thụ tinh. Nếu tinh trùng mang nhiễm sắc thể giới tính Y thì sẽ phát triển thành thai trai (46XY). Ngược lại nếu tinh trùng mang nhiễm sắc thể giới tính X thì sẽ phát triển thành thai gái (46XX).

2.Nguy cơ có thể gặp khi mang thai, phá thai ở tuổi vị thành niên

2.1 Nguy cơ khi tiếp tục giữ thai và sinh đẻ

Mang thai ở tuổi vị thành niên ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe, nguy cơ tử vong mẹ vẫn còn cao so với các bà mẹ sinh con ở tuổi trưởng thành. Mẹ dễ bị thiếu máu, tiền sản giật, đẻ non, sẩy thai, chuyển dạ đình trệ, bất tương xứng thai khung chậu. Tỷ lệ nhiễm độc thai nghén cao. Trong lúc sinh: có nhiều nguy cơ băng huyết, đẻ khó, phải can thiệp bằng các thủ thuật và phẫu thuật. Bị tổn thương ở tử cung, âm đạo, âm hộ do sinh con ở tuổi do cơ thể chưa phát triển hoàn chỉnh. Dễ bị suy nhược toàn thân sau sinh.

Tỷ lệ tử vong trẻ em sinh ra do các bà mẹ tuổi vị thành niên trong năm đầu cao hơn so với các bà mẹ sinh con ở tuổi trưởng thành. Con của các bà mẹ vị thành niên thường có tỉ lệ nhẹ cân, bệnh tật và tử vong cao gấp nhiều lần so với con của các bà mẹ tuổi trưởng thành.

Về mặt kinh tế – xã hội, khi có thai ở tuổi vị thành niên phải gián đoạn việc học hành, khó khăn về kinh tế và không kiếm được việc làm, dẫn trẻ vị thành niên vào con đường bế tắc. Hạnh phúc gia đình có thể bị rạn nứt, dễ lâm vào cảnh éo le, ảnh hưởng đến tương lai của trẻ vị thành niên. Tỷ lệ ly dị cao, dễ bị phân biệt đối xử. Nhiều trường hợp bạn trai trốn tránh trách nhiệm, ruồng bỏ, gia đình và xã hội không chấp nhận dẫn đến mẹ vị thành niên dễ bị căng thẳng và khủng hoảng tâm lý.        

2.2 Nguy cơ khi phá thai ở tuổi vị thành niên

Ở lứa tuổi vị thành niên đa số các em chưa được trang bị đầy đủ những kiến thức về chu kỳ kinh nguyệt, cơ chế thụ thai, các biện pháp tránh thai nên nếu các em quan hệ tình dục không chuẩn bị rất dễ dẫn đến hệ quả là mang thai ngoài ý muốn.

Việc vị thành niên có quan hệ tình dục sớm khi cơ thể còn quá non nớt có thể làm tổn thương cơ quan sinh sản ở cả nam và nữ. Nguy cơ cao mắc phải các bệnh viêm nhiễm qua đường tình dục, gây tắc vòi trứng ở nữ, tắc ống dẫn tinh ở nam, là một trong những nguyên nhân gây vô sinh phổ biến nhất hiện nay ở các bạn trẻ.

Không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý, gây ám ảnh, trầm cảm, việc mang thai ngoài ý muốn và nạo hút thai còn gây nguy hiểm lớn cho cơ thể của các trẻ em gái. Việc nạo hút thai tùy tiện sẽ phá hủy hoàn toàn hệ thống tử cung, vòi trứng. Nhiều bạn trẻ đã mất cơ hội làm mẹ sau này vì nạo hút thai nhiều lần.

3. Lời khuyên của chuyên gia

Các chuyên gia trong lĩnh vực sinh sản khuyến cáo tốt nhất là không nên quan hệ tình dục trước tuổi 20 đối với nam và trước 18 tuổi đối với nữ. Vì nam giới dưới 20 tuổi, nữ giới dưới 18 tuổi cơ thể chưa phát triển một cách hoàn thiện. Hơn nữa, về mặt tâm lý cũng chưa phát triển ổn định, chưa có sự chuẩn bị về thể chất, tâm lý, kiến thức sinh sản và giới tính nên quan hệ tình dục sớm sẽ dẫn đến những hậu quả khôn lường về sau.

Vị thành niên là giai đoạn thay đổi về thể chất và tâm sinh lý. Vì thế, khi có con trong độ tuổi vị thành niên, cha mẹ nên quan tâm đến con cái nhiều hơn. Các bậc cha mẹ nên dành nhiều thời gian trò chuyện tâm sự với con những định hướng đúng đắn về tình cảm. Cha mẹ và nhà trường nên phối hợp để trang bị cho trẻ những kiến thức về sức khoẻ sinh sản, giáo dục giới tính cho các em, giúp các em có kiến thức và nhận thức đúng đắn tránh được những sai lầm không đáng có.

Nguồn: Cẩm nang tuổi trăng tròn - TTND-GS.TS Nguyễn Duy Ánh - Giám đốc bệnh viện

Thu Linh - Minh Thanh